SARIVELİLER (KARAMAN) VE ÇEVRESİNDE YETİŞEN BİTKİLERİN ETNOBOTANİK ÖZELLİKLERİ

Yavuz BAĞCI

Öz


 

 Bu çalışma, Karaman il sınırları içerisinde yer alan Sarıveliler ilçesi ve köylerinde yöre halkı tarafından kullanılan doğal ve kültür bitkilerin etnobotanik kullanımlarını belirlemek amacıyla yapılmıştır.  Araştırma 2009-2011 yılları arasında yürütülmüş 45 familyaya ait 78 taksonun yöre halkı tarafından etnobotanik kullanımları tespit edilmiştir. Kullanım açısında en fazla tür içeren familyalar Lamiaceae ve Rosaceae familyasıdır. Bunlardan 47 bitkinin tıbbi amaçla, 49 bitkinin gıda olarak, 7 bitkinin eşya yapımında, 2 bitkinin boya ve 2 bitkinin hijyen amacıyla kullanıldığı tespit edilmiştir. Bölgeye has lokal endemikler olan Tulipa cinnabarina K.Perss. ve Viola ermenekensis Yıldırımlı & Dinç ve Crocus biflorus Mill. subsp. isauricus (Siehe ex Bowles) Mathew bitkilerinin etnobotanik kullanımları ilk kez tespit edilmiştir.


Anahtar Kelimeler


Bitki-İnsan ilişkileri, Etnobotanik, Sarıveliler.

Tam Metin:

PDF

Referanslar


Acartürk, R ., 2006, Süs Bitkileri ve Yer Örtücüleri, Ogem Vakfı, Ankara.

Akgül, A., (2008) Midyat (Mardin) Civarında Etnobotanik, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.

Avcı, K., Ezer, N., 2004.Çerkeş ( Çankırı) Yöresinde Kullanılan Halk İlaçları,HacettepeÜniversitesi,Eczacılık Fakültesi Dergisi,cilt:24, sayı:2, Temmuz 2004, s:67-80, Ankara.

Avcı, M., 2005, Çeşitlilik ve Endemizm Açısından Türkiye’nin Bitki Örtüsü,İstanbul Ünv. Edebiyat Fak. Coğrafya Dergisi, İstanbul.

Atik, A., (1986) “Beykavağı ve çevresi Florası” Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya

Bağcı, Y., 2000., Aladağlar (Yahyalı, Kayseri) ve çevresinin etnobotanik özellikleri, Ot Sist. Bot. Derg. 7, 1, 89-94.

Bağcı, Y., Dinç, M., Dural, H., 2001 , Uzunsöğüt köyü ve çevresinin (Türkoğlu-Kahramanmaraş) bazı bitkilerinin yerel adları ve etnobotanik özellikleri. Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi, Sayı: 9,Konya.

Bağcı, Y., Dural H., Savran A., 2006, “Pozantı (Adana) ve Çevresindeki Bazı Bitkilerin Yerel Adaları ve Etnobotanik Özellikleri” Selçuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi Sayı: 27, Konya .

Balos, M.M., (2007) Zeytinbahçe İle Akarçay Arasında Kalan (Birecik) Bölgenin Florası Ve Etnobotanik, Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa

Başaran, S., 2003. Elmalı Yöresinde Doğal Olarak Yetişen Bazı Bitkilerin Etnobotanik Özellikleri, Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, Ankara.

Baytop, T., 1984. Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi (Geçmişte ve Bugün), İstanbul Üniv. Yayınları No:3255, Eczacılık fak.. No:40, İstanbul.

Baytop, T., 1994. Türkçe Bitki Adları Sözlüğü,Atatürk Kültür,Dil ve Tarih Yüksek Kurumu,Türk Dil Kurumu Yayınları:578, Ankara

Bulut, G.E., (2008) Bayramiç (Çanakkale) Yöresinde Etnobotanik Araştırmalar, Doktora Tezi,Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul

Çimen, Oral D., (2007) “Konya İlinde Kullanılan Halk İlaçları üzerinde Etnobotanik Araştırmalar” Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara

Davis, P.H., 1965-1985. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol:1-9, Edinburg Üniv. Press..

Deniz, L., (2008) Uşak Üniversitesi 1 Eylül Kampüsü (Uşak) Florası Ve Etnobotanik Açıdan Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Kocatepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Afyon

Doğanoğlu, Ö., Gezer, A., Yücedağ, C. 2006. Göller Bölgesi Yenişarbademli Yöresinin Önemli Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitki Taksonları Üzerine Araştırmalar,Süleyman Demirel Üniversitesi,Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi,10-1(2006)s:67-73, Isparta.

Doğu, S., 2008, Tufan Dağ, Çorak Dağ ve Turanşah Dağı (Karaman) Florası, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.

Duran, A., 1998, Akseki (Antalya) ilçesindeki bazı bitkilerin yerel adları ve etnobotanik özellikleri, Ot Sistematik Botanik Dergisi, 5, 1, 77-92, Ankara.

Düzenli, A., Çakan, H., Türkmen,N.1996, Göksu Deltasının (Silifke-İçel) Florası, Doğa-Tr. J.of Botany, 20,173-191, Ankara.

Ekim, T., Koyuncu, M.,Vural, M., Duman, H., Aytaç, Z., Adıgüzel, N., 2000. Red Data Book Of Türkish Plants (Peridophyta and Spermatophyta).Türkiye Tabiatı Koruma Derneği,Yayın no:18

Elçi, B., Erik, S., 2006. Güdül (Ankara) ve Çevresinin Etnobotanik Özellikleri,Hacettepe Üniversitesi,Eczacılık Fakültesi Dergisi,cilt:26,sayı:2,Temmuz 2006,s:57-64, Ankara.

Eriş ve Soner, (1989), Mut, Gülnar, Ermenek Yöresi Halk İlaçları Üzerinde Bir İnceleme, Türk Halk Hekimliği Sempozyumu Bildirileri, Kültür Bakanlığı MİFAD Yayınları, ss. 39-47, Ankara.

Ertuğ, F., 2000. An Ethnobotanical Study in Central Anatolia (Turkey), Economic Botany Journal, 54, 2 , 155-182.

Ertuğ, F., 2002. Bodrum Yöresinde Halk Tıbbında Yararlanılan Bitkiler, 14. Bitkisel İlaç Hammaddesi Toplantısı, Bildiriler, K.H.C. Başer ve N. Kırımer (Eds.), 29-31 Mayıs, Eskişehir.

Ertuğ, F., 2004. Etnobotanik Çalışmaları ve Türkiye’de Yeni Açılımlar, Kebikeç, 18, 181-187.

Eşen, B., (2008) Aydınlar Köyü Ve Çevresinin (Erdemli / Mersin) Etnobotanik Özellikleri, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.

Gençay, A., (2007) Cizre (Şırnak)’nin Etnobotanik Özellikleri, Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.

Gürsoy, V., O., Gürsoy, K., U., 2004. Anadolu’da Diş ve Dişeti İle İlgili Hastalıkların Tedavisinde Halk Arasında Yaygın Olarak Kullanılan Bitkiler Kullanım Şekilleri ve Bitkisel Özellikleri,Cumhuriyet Üniversitesi,Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi,cilt:7,sayı:1-2004, Sivas.

Işık, S., Gönüz, A., Arslan, Ü., Öztürk, M., 1995, Afyon ilindeki türlerin etnobotanik özellikleri, Ot Sistematik Botanik Dergisi, 2, 1; 161-166, Ankara.

İlçim, A., Varol, A., 1996. Hatay ve K. Maraş (Türkiye) illerindeki bazı bitkilerin etnobotanik özellikleri, Ot Sistematik Botanik Dergisi, 3, 1; 69-74, Ankara.

İpekçi, E., (2005) “Ardıçlı-Bahçesaray-Beykavağı (KONYA), Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya

Keklik, T., 1990, Konya İli Halk İlaçları (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Ünv., Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Kıran, Ö., (2006) ‘Kozan yöresi florasındaki tıbbi bitkiler ve bunların halk tıbbında kullanılışı’ Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adana.

Kızılarslan, Ç., (2008) İzmit Körfezi’nin Güney Kesiminde Etnobotanik Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Kişmir, C., 1997, Konya’da Şifalı Otlar, Türk Folklor Araştırmaları, 17 (335) BO11, Konya.

Koçyiğit, M., (2005) Yalova İlinde Etnobotanik Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Koyuncu, O., (2005) Geyve (Sakarya) ve Çevresinin floristik ve etnobotanik açıdan incelenmesi, Doktora Tezi, Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.

Küçükbezirci, S., 1977, Konya ve Dolaylarında Halk İlaçları, Türk Folklor Araştırmaları, 10 (213), 4395, Konya.

Küçüködük, M., (1987) “Beyşehir Gölünün Flora ve Vegetasyonunun İncelenmesi” Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya

Mart, S., (2006) Bahçe Ve Hasanbeyli (Osmaniye) Halkının Kullandığı Doğal Bitkilerin Etnobotanik Yönden Araştırılması Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana

Mert, H., Doğan, Y., Başlar, S., 1992. Doğal Boya Eldesinde Kullanılan Bazı Bitkiler,D.E.Ünv.Buca Eğitim Fakiültesi,Biyoloji ABD,Ekoloji Dergisi, Ekim-Kasım-Aralık 1992,sayı:5

Metin, A., 2009. " Mut Ve Çevresinde Yetişen Bitkilerin (Mersin) Etnobotanik Özellikleri " Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.

Oral, Ç.D., 2007, Konya İlinde Kullanılan Halk İlaçları Üzerine Etnobotanik Araştırmalar, Gazi Üniversitesi , Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara

Özcan, M., Akgül, A., Bağcı, Y., Dural, H., (1998) “İçel (Mersin)’ de Sebze Olarak Tüketilen Bazı Yabani Bitkilerin Kimyasal Bileşimi ve Mineral İçeriği”Selçuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi Sayı: 15, 1998 Konya.

Özgen, U., Terzi., Z., Coşkun, M., 2002 “Halk İlacı Olarak Kullanılan Bazı Türlerde Lipit Peroksidasyonunu İnhibe Edici Etkinin Araştırılması” AtatürkÜniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmokoknozi Anabilimdalı Erzurum, Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, Bildiriler, 29-31 Mayıs, Eskişehir.

Öztürk, M., (2006) Nizip bölgesinin (Aksaray) florası ve etnobotanik özellikleri, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.

Saday, H., (2009) Güzeloluk Köyü ve Çevresinin (Erdemli / Mersin) Etnobotanik Özellikleri, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.

Savran, A., Bağcı, Y., Kargıoğlu, M., 2002 “Gemerek (Sivas) ve Çevresindeki Bazı Bitkilerin Yerel Adları ve Etnobotanik Özellikleri” Afyon Kocatepe Ünv. Fen Bilimleri Dergisi 2007.

Sayar, A., Güvensen, A., Özdemir, F., Öztürk, M., 1995. Muğla (Türkiye) ilindeki bazı türlerin etnobotanik özellikleri, Ot Sistematik Botanik Dergisi, 2, 1; 151-160, Ankara.

Serın, M., “Hacı baba Dağının (Karaman) Florasına Katkılar.” Ot Sistematik Botanik Dergisi, 3, 2, 15–48, 1996.

Şimşek, I., Aytekin, F., Yeşilada, E., Yıldırımlı,Ş., 2001. Ankara,Gölbaşında Yabani Bitkilerin Kullanış Amaçları ve Şekilleri Üzerine Bir Araştırma. OT Sistematik Botanik Dergisi,8,2,105-120, Ankara.

Şimşek, I., Aytekin, F., Yeşilada, E., ıldırımlı, Ş., 2002. Anadolu’da Halk Arasında Bitkilerin Kullanış Amaçları Üzerinde Etnobotanik Bir Çalışma, Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı,Bildiriler,Eskişehir.

Tanker, N., İlisulu, F., Koyuncu, M., Coşkun, M., 1986, Phytochamical Screening of Plants from The Ermenek-Mut-Gülnar (Turkey) Area, III. Labiate, Int. 3. Crude Drug Res. 24, No: 4, pp. 177-182, Ankara.

Toroğlu, S., Çenet, M., 2006, Tedavi Amaçlı Kullanılan Bazı Bitkilerin Kullanım Alanları ve Antimikrobiyal Aktivitelerinin Belirlenmesi İçin Kullanılan Metodlar, Kahramanmaraş Sütçü İmam Ünv., Fen ve Mühendislik Dergisi, Kahramanmaraş.

Türkoğlu, İ., 2000. Elazığ İlindeki Etnobotanik Değeri Olan Taksonların Araştırılması,Fırat Üniversitesi,Fen Bilimleri Enstitüsü,Biyoloji Anabilim Dalı, Elazığ.

Vural ,M., Karavelioğulları, A. (1997) “Çiçekdağı (Kırşehir) ve çevresinde Etnobotanik Özellikleri” OT Sistematik Botanik Dergisi 4,1,117-124,Ankara.

Vural, G., 2008, Honaz Dağı ve Çevresi’ndeki Bazı Doğal Bitkilerin Etnobotanik Özellikleri, Yüksek Lisans Tezi, Kocatepe Üniversitesi , Fen Bilimleri Enstitüsü, Afyon.

Yeşil, Y., (2007) Kürecik (Akçadağ/Malatya) Bucağında Bir Etnobotanik Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Yıldırımlı, Ş., 2004, Etnobotanik ve Türk Etnobotaniği, Kebikeç, 17, 175-193.

Yücel, E., Tülükoğlu, A., 2000, Gediz (Kütahya) Çevresinde Halk İlacı Olarak Kullanılan Bitkiler, Ekoloji Çevre Dergisi cilt:9 sayı:36, Eskişehir


Madde Ölçümleri

Ölçüm Çağırılıyor ...

Metrics powered by PLOS ALM

Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.